Afval en reststoffen: hoe kunnen we het potentieel van uitdagende grondstoffen ontsluiten om onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen?

Afval en reststoffen zijn twee woorden die vaak terugkomen in gesprekken over duurzaamheidsoplossingen en circulaire economie. Maar waar bestaat het uit en wat is er nodig om er hernieuwbare producten van te maken? Waarom moeten we investeren in het ontsluiten van het volledige potentieel van afval en reststoffen als grondstoffen?

In de context van hernieuwbare oplossingen verwijzen de termen "afval" en "reststof" beide naar secundaire hernieuwbare, biogebaseerde of biogene materialen, waarvan er veel afkomstig zijn van verschillende industriële en commerciële processen. Ze zijn niet het primaire resultaat dat dergelijke processen moeten opleveren. Bijvoorbeeld de EU-richtlijn inzake hernieuwbare energie definieert afval als iets dat wordt weggegooid of moet worden weggegooid, en reststoffen als een stof die geen hoofddoel is van een productieproces.

Voorbeelden van afval en reststoffen zijn gebruikte frituurolie en dierlijk vetafval dat afkomstig is uit verschillende processen in de voedingsmiddelenindustrie. De verwerking van plantaardige olie is een andere bron van afval en reststoffen. "We gebruiken afval en reststoffen al meer dan tien jaar als grondstoffen voor onze hernieuwbare producten en hebben hun aandeel verhoogd tot meer dan 90% van onze hernieuwbare grondstoffen", legt Diego Marques uit, Vice President Feedstock Growth, Renewables Platform, verantwoordelijk voor de ontwikkeling van Neste's wereldwijde inkoop van afval en reststoffen. 

“Terwijl we onze wereldwijde inkoop van afval en reststoffen voortdurend versterken, investeren we ook veel in het onderzoeken van afval- en reststromen die momenteel onderbenut zijn en die kunnen worden omgezet in hoogwaardige hernieuwbare producten. De afvalstoffen en reststoffen die momenteel door Neste worden bestudeerd zijn bijvoorbeeld zuuroliën, bruin vet, bos- en landbouwafval evenals vast huishoudelijk afval”, voegt hij eraan toe.

De vele toepassingen van afval en reststoffen als grondstof

In plaats van te worden gestort, rioolsystemen te verstoppen of de natuur te vervuilen, kunnen veel afvalstoffen en reststoffen worden geraffineerd tot alledaagse producten die ons helpen minder afhankelijk te worden van hun fossiele tegenhangers. Ze kunnen met name worden omgezet in hernieuwbare brandstoffen en gebruikt worden bij de productie van polymeren en chemicaliën die op hun beurt gebruikt kunnen worden om bijvoorbeeld duurzamere plastics te maken voor verschillende producten zoals duurzame koffiebekers, fopspenen en kinderwagens, auto-onderdelen, evenals elektronische en medische apparaten.
Efficiënt gebruik van hulpbronnen, grotere circulariteit en vermindering van de uitstoot van broeikasgassen zijn slechts enkele belangrijke voordelen van het gebruiken van afval en reststoffen als hulpbronnen om producten op fossiele basis te vervangen door hernieuwbare producten.

Efficiënt gebruik van hulpbronnen om circulariteit te ondersteunen

De overgang naar een circulaire economie is essentieel als we de opwarming van de aarde op de lange termijn binnen veilige grenzen willen houden - het vinden van nieuwe toepassingen voor afval is een belangrijke hoeksteen van deze aanpak.
Door afval en reststoffen te gebruiken als grondstoffen voor hernieuwbare producten, kunnen we meer maken met minder en efficiënter omgaan met hulpbronnen. Bovendien kan de vraag naar nieuwe materialen afnemen, waardoor de druk op natuurlijke hulpbronnen en de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen afneemt. 

Een oplossing om de uitstoot te verlagen

De koolstofvoetafdruk van producten die geproduceerd zijn op basis van afval en reststoffen kan aanzienlijk kleiner zijn dan die van fossiele alternatieven. Bijvoorbeeld met Neste MY Renewable Diesel™ kan de uitstoot van broeikasgassen met tot wel 90%* worden verminderd, wanneer het product 100% wordt geproduceerd uit afval en reststoffen als de uitstoot gedurende de levenscyclus van de brandstof wordt vergeleken met fossiele diesel.

De uitdagingen bij het gebruik van afval en reststoffen

Hoewel er afval en reststoffen in overvloed zijn en het gebruik ervan zinvol is, is het gebruik ervan op grote schaal niet altijd een eenvoudig proces. Er zijn veel uitdagingen die moeten worden aangepakt, zoals het gebrek aan voldoende afvalbeheer (d.w.z. inzamelings- of sorteerinfrastructuur); het feit dat veel afval- en restvolumes geografisch verspreid zijn en grotere volumes uit meerdere kleinere stromen moeten worden gehaald; de lage kwaliteit van sommige materialen en de onzuiverheden die het afvalmateriaal kan bevatten; het gebrek aan geschikte technologieën en mogelijkheden op commerciële schaal om de kostenefficiënte verwerking ervan tot hernieuwbare producten mogelijk te maken.
“Wat het voor Neste mogelijk heeft gemaakt om het potentieel van afval en reststoffen op grote schaal te benutten, is dat we zeer vroeg hebben besloten om ons daarop te richten. We hebben geïnvesteerd in het innoveren en het ontwikkelen van geavanceerde raffinagetechnologieën en mogelijkheden voor voorbehandeling om onzuiverheden uit de grondstoffen te verwijderen, terwijl we voortdurend wereldwijde, duurzame toeleveringsketens opbouwen voor de inkoop van verschillende soorten afval en reststoffen”, benadrukt Artturi Mikkola, Vice President Supply, Renewable Products van Neste. 

“We moeten er voortdurend voor zorgen dat al het afval en alle reststoffen die we gebruiken op een duurzame manier worden geproduceerd. Dit is een verplichting die we bij Neste zeer serieus nemen. Terwijl de markt steeds concurrerender en complexer wordt, worden robuuste duurzaamheidscriteria, nauwe samenwerking met leveranciers en mechanismen om traceerbaarheid te garanderen steeds belangrijker.”  

“Het gebruik van afval en reststoffen om een duurzamere toekomst op te bouwen vereist een allesomvattende aanpak die milieu-, sociale en economische factoren in evenwicht brengt met onze behoefte aan hernieuwbare grondstoffen”, concludeert Mikkola.

Waarom is voortdurende innovatie nodig?

Vandaag de dag is het gebruik van afval en reststoffen als grondstof al een directe en effectieve methode om het gebruik van fossiele grondstoffen te vervangen en de bijbehorende koolstofuitstoot te verlagen.  

Maar het echte potentieel en de schaalbaarheid van dit soort grondstoffen zullen worden ontsloten met verdere innovatie en onderzoek naar nieuwe soorten afval- en reststromen die veilig en duurzaam kunnen worden gebruikt voor de productie van hernieuwbare energie. 

“We moeten echt meer afval- en reststromen benutten naast de stromen die al met succes worden gebruikt. Op dit moment schatten we dat de beschikbaarheid van afval- en residuen en -vetten die geschikt zijn voor onze technologie zal groeien tot ongeveer 40 miljoen ton per jaar in 2030. Naarmate de vraag naar hernieuwbare producten groeit in lijn met de klimaatambities, is er echter meer nodig”, zegt Marques.

Hij voegt eraan toe: “Verschillende grondstoffen hebben unieke eigenschappen en omzettingsroutes, die kunnen worden benut om een nog breder scala aan duurzamere producten te produceren. Een steeds diverser portfolio van grondstoffen zal ook het bijkomende voordeel met zich meebrengen dat de stabiliteit van toeleveringsketens wordt verbeterd, terwijl het de impact van concurrentie om hulpbronnen tussen verschillende industrieën vermindert.” 

Het spannende traject om afval en reststoffen te transformeren van een probleem naar een oplossing is nog maar net begonnen - houd het in de gaten.
 
*) Berekeningsmethode: EU RED II 2018/2001/EU. De vermindering van de broeikasgasemissies varieert naargelang de regiospecifieke wetgeving die de methodologie voor de berekeningen aanreikt (bv. EU RED II 2018/2001/EU voor Europa en US California LCFS voor de VS), en de grondstoffenmix die wordt gebruikt om het product voor elke markt te produceren.